Search Khmer Pali Blog

Breaking News
recent

ធម្មបទដ្ឋកថាភាគ ១ ប្រែ

គាថាធម្មបទដ្ឋកថា 



ខុទ្ទកនិកាយេ
ធម្មបទដ្ឋកថា
(បឋមោ ភាគោ)
គន្ថារម្ភកថា
.
មហាមោហតមោនទ្ធេ , លោកេ លោកន្តទស្សិនា;
យេន សទ្ធម្មបជ្ជោតោ, ជាលិតោ ជលិតិទ្ធិនា.
.
តស្ស បាទេ នមស្សិត្វា, សម្ពុទ្ធស្ស សិរីមតោ;
សទ្ធម្មញ្ចស្ស បូជេត្វា, កត្វា សង្ឃស្ស ចញ្ជលឹ.
.
តំ តំ ការណមាគម្ម, ធម្មាធម្មេសុ កោវិទោ;
សម្បត្តសទ្ធម្មបទោ, សត្ថា ធម្មបទំ សុភំ.
.
ទេសេសិ ករុណាវេគ-សមុស្សាហិតមានសោ;
យំ វេ ទេវមនុស្សានំ, បីតិបាមោជ្ជវឌ្ឍនំ.
.
បរម្បរាភតា តស្ស, និបុណា អត្ថវណ្ណនា;
យា តម្ពបណ្ណិទីបម្ហិ, ទីបភាសាយ សណ្ឋិតា.
.
ន សាធយតិ សេសានំ, សត្តានំ ហិតសម្បទំ;
អប្បេវ នាម សាធេយ្យ, សព្ពលោកស្ស សា ហិតំ.
.
ឥតិ អាសីសមានេន, ទន្តេន សមចារិនា;
កុមារកស្សបេនាហំ, ថេរេន ថិរចេតសា.
 .
សទ្ធម្មដ្ឋិតិកាមេន , សក្កច្ចំ អភិយាចិតោ;
តំ ភាសំ អតិវិត្ថារ-គតញ្ច វចនក្កមំ.
 .
បហាយារោបយិត្វាន , តន្តិភាសំ មនោរមំ;
គាថានំ ព្យញ្ជនបទំ, យំ តត្ថ ន វិភាវិតំ.
១០.
កេវលំ តំ វិភាវេត្វា, សេសំ តមេវ អត្ថតោ;
ភាសន្តរេន ភាសិស្សំ, អាវហន្តោ វិភាវិនំ;
មនសោ បីតិបាមោជ្ជំ, អត្ថធម្មូបនិស្សិតន្តិ.

១.ចក្ខុបាលត្ថេរវត្ថុ

ចក្ខុបាលត្ថេរវត្ថុ រីរឿងនៃព្រះថេរៈ ឈ្មោះថា ចក្ខុបាល មយា គឺខ្ញុំ វុច្ចតេ នឹងថ្លែង ។

​             ‘‘មនោបុព្ពង្គមា ធម្មា, មនោសេដ្ឋា មនោមយា;
មនសា ចេ បទុដ្ឋេន, ភាសតិ វា ករោតិ វា;
តតោ នំ ទុក្ខមន្វេតិ, ចក្កំវ វហតោ បទំ.

កម្ពោជិកនិស្ស័យ :

ធម្មា មនោបុព្វង្គមា, មនោសេដ្ឋា មនោមយា,
ចេ បុគ្គលោ មនសា បទុដ្ឋេន,  ភាសតិ វា ករោតិ វា 
ទុក្ខំ អន្វេតិ បុគ្គលំ នំ តិវិធទុច្ចរិតតោ តតោ, ឥវ ចក្កំ អន្វេន្តំ បទំ ពលិវទ្ទស្ស វហតោ ធុរំ.   
ប្រែដោយលើកសព្ទ(លោតប្រយោគ)

ធម្មា រីធម៌ទ.  មនោបុព្វង្គមា មានចិត្តជាសភាពដល់មុន មនោសេដ្ឋា មានចិត្តប្រសើរបំផុត មនោមយា សម្រេចហើយដោយចិត្ត ចេ បើ (បុគ្គលោ)​ រីបុគ្គល មនសា មានចិត្ត បទុដ្ឋេន ដែលត្រូវទោសប្រទូស្តរ៉ាយហើយ ភាសតិ វា កំពុងនិយាយ ក្តី ករោតិ វា កំពុងធ្វើ ក្តី  ទុក្ខំ រីទុក្ខ អន្វេតិ តែងអន្ទោលតាម នំ​(បុគ្គលំ)​​នូវបុគ្គលនោះ តតោ(តិវិធទុច្ចរិតតោ) ព្រោះទុច្ចរិតដ៏មានប្រការបីនោះ (ធុរំ) វហតោ (ពលិវទ្ទស្ស) បទំ(អន្វេន្តំ) ចក្កំ ឥវ បីដូច រីកង់ កំពុងវិលទៅតាម នូវដានជើង នៃគោជាប់ដោយកម្លាំង ដែលកំពុងតែអូសទៅ នូវនឹម ។ 

 ប្រែដោយព្យញ្ជនៈ 

រីធម៌ទ. មានចិត្តជាសភាពដល់មុន មានចិត្តប្រសើរបំផុត សម្រេចហើយដោយ​ចិត្ត បើ រីបុគ្គល មានចិត្ត ដែលត្រូវទោសប្រទូស្តរ៉ាយហើយ កំពុងនិយាយ ក្តី កំពុងធ្វើ ក្តី រីទុក្ខ តែងអន្ទោលតាម នូវបុគ្គលនោះ ព្រោះទុច្ចរិតដ៏មានប្រការបី​នោះ បីដូច រីកង់ កំពុងវិលទៅតាម នូវដានជើង នៃគោលជាប់ដោយកម្លាំង ដែលកំពុងតែអូសទៅ នូវនឹម ។ 

ប្រែដោយអត្ថ

សំនួនទី ១ ធម៌ទាំងឡាយមានចិត្តជាប្រធាន មានចិត្តជាធំ សម្រេចមកពីចិត្ត ប្រសិន​បើបុគ្គលនិយាយឬធ្វើដោយទាំងចិត្តសោកៀ ទុក្ខ​រមែង​អន្ទោលតាមបុគ្គល​នោះព្រោះទុច្ចរិត ៣ ប្រការនោះ គួរនាដូច​ជាកង់​រទេះវិល​ទៅតាមដានជើងគោធឹកដែលកំពុងតែអូសនឹមទៅដូច្នោះ ។
សំនួនទី ២ 
ចេតសិកទាំងឡាយមានចិត្តជាប្រធាន មានចិត្តជាធំ ត្រូវចិត្តដឹកនាំ បើបុគ្គល​មាន​ចិត្ត​គ្រោតគ្រាត ទោះនិយាយឬធ្វើក៏ដោយ សេចក្តីក្តៅក្រហាយមុខជា​អន្ទោល​​តាមបុគ្គលនោះដូចយ៉ាងកង់រទេះវិលទៅ​តាមជើងគោដែល​អូសនឹម​ទៅ​ដូច្នោះ ។

English Translation 
#1 
Mind foreruns all mental conditions, 
Mind is chief, mind-made are they; 
If one speak or acts with a wicked mind, 
Then suffering follows him 
Even as the wheel the hoof of the ox.

#2
Mind precedes all mental states. Mind is their chief. They are all mind-wrought. if with an impure mind, a person speaks or acts; suffering follows him like the wheel that follows the hoof of the ox pulling the yoke.

ជរាជជ្ជរិតា ហោន្តិ,  ហត្ថបាទា អនស្សវា;
យស្ស សោ វិហតត្ថាមោ, កថំ ធម្មំ ចរិស្សតិ.

កម្ពោជិកនិស្ស័យ : 

ហត្ថបាទា បុគ្គលស្ស យស្ស ហោន្តិ ជរាជជ្ជរិតា អនស្សវា, បុគ្គលោ សោ វិហតត្ថាមោ ចរិស្សតិ ធម្មំ កថំ.

ប្រែដោយលើកសព្ទ


ហត្ថបាទា រីដៃនិងជើងទ. យស្ស(បុគ្គលស្ស) របស់បុគ្គលណា ហោន្តិ រមែងជា ជរាជជ្ជរិតា ជាអវយវៈគ្រាំគ្រាហើយព្រោះជរា អនស្សវា ជាអវយវៈមិន​ស្តាប់​តាម សោ(បុគ្គលោ) រីបុគ្គលនោះ វិហតត្ថាមោ ដែលមានកម្លាងគឺជរា​កម្ចាត់​ហើយ ចរិស្សតិ នឹងប្រព្រឹត្ត ធម្មំ នូវធម៌ កថំ ដូចម្តេច ។ 

ប្រែដោយព្យញ្ជនៈ 

រីដៃនិងជើងទ. របស់បុគ្គល ណា រមែងជា ជាអវយវៈគ្រាំគ្រាហើយព្រោះជរា ជាអវយវៈមិនស្តាប់តាម រីបុគ្គលនោះ ដែលមានកម្លាំងគឺជរាកម្ចាត់ហើយ នឹងប្រព្រឹត្ត នូវធម៌ ដូចម្តេច ។

ប្រែដោយអត្ថ 

ដៃនិងជើងរបស់បុគ្គលណាខ្សោះខ្សោយទៅព្រោះជរា លែងស្តាប់បង្គាប់បញ្ជា បុគ្គលដែលមានកម្លាំងកំហែងត្រូវជរាកម្ចាត់បង់ហើយនោះនឹងប្រព្រឹត្តធម៌​ដូច​ម្តេច​បាន? 

English Translation

Hands and feet weakened by old age are disobedient;
How shall he whose strength  is impaired fulfill the Law?
ចក្ខូនិ ហាយន្តុ មមាយិតានិ,
សោតានិ ហាយន្តុ តថេវ កាយោ;
សព្ពម្បិទំ ហាយតុ ទេហនិស្សិតំ,
កឹការណា បាលិត ត្វំ បមជ្ជសិ.

កម្ពោជិកនិស្ស័យ :

ចក្ខូនិ មមាយិតានិ ហាយន្តុ,
សោតានិ មមាយិតានិ ហាយន្តុ,
តថាឯវ​ តថា  កាយោ មមាយិតោ ហាយតុ,
ឥទំ អង្គប្បច្ចង្គំ សព្ពំបិ ទេហនិស្សិតំ ហាយតុ,
 បាលិត, ត្វំ បមជ្ជសិ កឹការណា,

ប្រែដោយលើកសព្ទ 

ចក្ខូនិ រីភ្នែកទ. មមាយិតានិ ដែលត្រូវសត្វលោកប្រកាន់ហើយថាជារបស់នៃខ្លួន
ហាយន្តុ ចូរខូចបង់ចុះ, សោតានិ រីត្រចៀកទ. មមាយិតានិ ដែលត្រូវសត្វលោក​ប្រកាន់ហើយថាជារបស់នៃខ្លួន ហាយន្តុ ចូរខូចបង់ចុះ, តថាឯវ រីអម្បាលយ៉ាង​នោះ​នុះឯង តថា គឺថា កាយោ រីកាយ មមាយិតោ ដែលត្រូវសត្វលោកប្រកាន់​ហើយថាជារបស់នៃខ្លួន ហាយតុ ចូរខូចបង់ចុះ, ឥទំ អង្គប្បច្ចង្គំ រីអវយវៈធំនិង​អវយវៈតូចនេះ សព្ពំបិ សូម្បីទាំងពួង ទេហនិស្សិតំ ដែលអាស្រ័យហើយនូវ​កាយ ហាយតុ ចូរខូចបង់ចុះ, បាលិត បាលិតអើយ ! ត្វំ រីឯង បមជ្ជសិ កំពុង​ប្រមាទ កឹការណា​ ព្រោះហេតុអ្វី

ប្រែដោយព្យញ្ជនៈ

រីភ្នែកទ. ដែលត្រូវសត្វលោកប្រកាន់ហើយ​ថាជារបស់នៃខ្លួន ចូរខូចបង់​ចុះ​,​​  រីត្រចៀកទ.  ដែលត្រូវសត្វលោក​ប្រកាន់ហើយ​ថាជារបស់​នៃខ្លួន  ចូរខូច​បង់​ចុះ,  រីអម្បាលយ៉ាង​នោះ​នុះឯង  គឺថា  រីកាយ  ដែលត្រូវសត្វលោកប្រកាន់​ហើយថាជារបស់នៃខ្លួន  ចូរខូចបង់ចុះ,  រីអវយវៈធំនិង​អវយវៈតូច​នេះ  សូម្បី​ទាំង​ពួង  ដែលអាស្រ័យហើយនូវ​កាយ  ចូរខូចបង់ចុះ,  បាលិតអើយ !  រីឯង​  កំពុង​ប្រមាទ ព្រោះហេតុអ្វី

ប្រែដោយអត្ថ 

ភ្នែកដែលឯងប្រកាន់ថារបស់ខ្លួនចូរខូចបង់ទៅ, ត្រចៀកក៏ខូចបង់ទៅចុះ, កាយក៏យ៉ាងនោះដែរ, អវយវៈសូម្បីទាំងពួងដែលអាស្រ័យកាយនេះក៏ខូច​បង់ទៅចុះ បាលិត ! ថីក៏ឯងប្រមាទ?

English Translation


ចក្ខូនិ ជីរន្តុ មមាយិតានិ,
សោតានិ ជីរន្តុ តថេវ កាយោ;
សព្ពម្បិទំ ជីរតុ ទេហនិស្សិតំ,
កឹការណា បាលិត ត្វំ បមជ្ជសិ.

កម្ពោជិកនិស្ស័យ : 

ចក្ខូនិ មមាយិតានិ ជីរន្តុ,
 សោតានិ មមាយិតានិ ជីរន្តុ,
តថាឯវ តថា កាយោ មមាយិតោ ជីរតុ,
ឥទំ អង្គប្បច្ចង្គំ សព្ពំបិ ទេហនិស្សិតំ ជីរតុ,
បាលិត,ត្វំ បមជ្ជសិ កឹការណា,

ប្រែដោយលើកសព្ទ

ចក្ខូនិ រីភ្នែកទ. មមាយិតានិ ដែលត្រូវសត្វលោកប្រកាន់ហើយថាជារបស់នៃខ្លួន
ជីរន្តុ ចូរទ្រុឌទ្រោមចុះ, សោតានិ រីត្រចៀកទ. មមាយិតានិ ដែលត្រូវសត្វលោក​ប្រកាន់ហើយថាជារបស់នៃខ្លួន ជីរន្តុ ចូរទ្រុឌទ្រោមចុះ, តថាឯវ រីអម្បាលយ៉ាង​នោះ​នុះឯង តថា គឺថា កាយោ រីកាយ មមាយិតោ ដែលត្រូវសត្វលោកប្រកាន់​ហើយថាជារបស់នៃខ្លួន ជីរតុ ចូរទ្រុឌទ្រោមចុះ, ឥទំ អង្គប្បច្ចង្គំ រីអវយវៈធំនិង​អវយវៈតូចនេះ សព្ពំបិ សូម្បីទាំងពួង ទេហនិស្សិតំ ដែលអាស្រ័យហើយនូវ​កាយ ជីរតុ ចូរទ្រុឌទ្រោមចុះ, បាលិត បាលិតអើយ ! ត្វំ រីឯង បមជ្ជសិ កំពុង​ប្រមាទ កឹការណា​ ព្រោះហេតុអ្វី

ប្រែដោយព្យញ្ជនៈ

 រីភ្នែកទ.  ដែលត្រូវសត្វលោកប្រកាន់ហើយថាជារបស់នៃខ្លួន ចូរទ្រុឌ​ទ្រោម ចុះ,  រីត្រចៀកទ.  ដែលត្រូវសត្វលោកប្រកាន់ហើយថាជារបស់នៃខ្លួន  ចូរទ្រុឌ ទ្រោមចុះ,  រីអម្បាលយ៉ាង​នោះ​នុះឯង  គឺថា  រីកាយ  ដែលត្រូវសត្វលោកប្រកាន់​ហើយថាជារបស់នៃខ្លួន  ចូរទ្រុឌទ្រោមចុះ,  រីអវយវៈធំនិងអវយវៈតូចនេះ  សូម្បីទាំងពួង  ដែលអាស្រ័យហើយនូវ​កាយ  ចូរទ្រុឌទ្រោមចុះ,  បាលិតអើយ ! ​  រីឯង  កំពុង​ប្រមាទ  ព្រោះហេតុអ្វី

ប្រែដោយអត្ថ

ភ្នែកដែលឯងប្រកាន់ថារបស់ខ្លួនចូរទ្រុឌទ្រោមទៅ, ត្រចៀកក៏ទ្រុឌទ្រោមទៅចុះ, កាយក៏យ៉ាងនោះដែរ, អវយវៈសូម្បីទាំងពួងដែលអាស្រ័យកាយនេះក៏ទ្រុឌ​ទ្រោម​ទៅចុះ បាលិត ! ថីក៏ឯងប្រមាទ?

English Translation

‘‘ចក្ខូនិ ភិជ្ជន្តុ មមាយិតានិ,
សោតានិ ភិជ្ជន្តុ តថេវ កាយោ;
សព្ពម្បិទំ ភិជ្ជតុ ទេហនិស្សិតំ,
កឹការណា បាលិត ត្វំ បមជ្ជសីតិ.

ប្រែដោយលើកសព្ទ 

ចក្ខូនិ រីភ្នែកទ. មមាយិតានិ ដែលត្រូវសត្វលោកប្រកាន់ហើយថាជារបស់នៃខ្លួន
ភិជ្ជន្តុ ចូរបែកធ្លាយចុះ, សោតានិ រីត្រចៀកទ. មមាយិតានិ ដែលត្រូវសត្វលោក​ប្រកាន់ហើយថាជារបស់នៃខ្លួន ភិជ្ជន្តុ ចូរបែកធ្លាយចុះ, តថាឯវ រីអម្បាលយ៉ាង​នោះ​នុះឯង តថា គឺថា កាយោ រីកាយ មមាយិតោ ដែលត្រូវសត្វលោកប្រកាន់​ហើយថាជារបស់នៃខ្លួន ភិជ្ជតុ ចូរបែកធ្លាយចុះ, ឥទំ អង្គប្បច្ចង្គំ រីអវយវៈធំនិង​អវយវៈតូចនេះ សព្ពំបិ សូម្បីទាំងពួង ទេហនិស្សិតំ ដែលអាស្រ័យហើយនូវ​កាយ ភិជ្ជតុ ចូរបែកធ្លាយចុះ, បាលិត បាលិតអើយ ! ត្វំ រីឯង បមជ្ជសិ កំពុង​ប្រមាទ កឹការណា​ ព្រោះហេតុអ្វី

ប្រែដោយព្យញ្ជនៈ

 រីភ្នែកទ.  ដែលត្រូវសត្វលោកប្រកាន់ហើយថាជារបស់នៃខ្លួន ចូរបែកធ្លាយ ចុះ,  រីត្រចៀកទ.  ដែលត្រូវសត្វលោកប្រកាន់ហើយថាជារបស់នៃខ្លួន  ចូរបែក ធ្លាយចុះ,  រីអម្បាលយ៉ាង​នោះ​នុះឯង  គឺថា  រីកាយ  ដែលត្រូវសត្វលោកប្រកាន់​ហើយថាជារបស់នៃខ្លួន  ចូរបែកធ្លាយចុះ,  រីអវយវៈធំនិងអវយវៈតូចនេះ  សូម្បីទាំងពួង  ដែលអាស្រ័យហើយនូវ​កាយ  ចូរបែកធ្លាយចុះ,  បាលិតអើយ ! ​  រីឯង  កំពុង​ប្រមាទ  ព្រោះហេតុអ្វី

ប្រែដោយអត្ថ

ភ្នែកដែលឯងប្រកាន់ថារបស់ខ្លួនចូរបែកធ្លាយទៅ, ត្រចៀកក៏បែកធ្លាយទៅចុះ, កាយក៏យ៉ាងនោះដែរ, អវយវៈសូម្បីទាំងពួងដែលអាស្រ័យកាយនេះក៏បែកធ្លាយ​ទៅចុះ បាលិត ! ថីក៏ឯងប្រមាទ?

English Translation

បដិក្ខិត្តោ តិកិច្ឆាយ, វេជ្ជេនាបិ វិវជ្ជិតោ;
និយតោ មច្ចុរាជស្ស, កឹ បាលិត បមជ្ជសិ.
ប្រែដោយលើកសព្ទ 
ត្វំ រីឯង អសិ រមែងជា វេជ្ជេន តិកិច្ឆាយ បដិក្ខិត្តោ ជាអ្នកត្រូវពេទ្យផាត់ចោល​ហើយ​ចាកការព្យាបាល វេជ្ជេន តិកិច្ឆាយ វវជ្ជិតោ ជាអ្នកត្រូវពេទ្យដោះដៃ​ចោល​​ហើយចាកការព្យាបាល មច្ចុរាជស្ស និយតោ ជាអ្នកទៀងទាត់ហើយ​ចំពោះ​មច្ចុរាជ បាលិត នែបាលិត ! ត្វី រីឯង បមជ្ជសិ កំពុងប្រមាទ កឹការណា ព្រោះហេតុអ្វី? ។
ប្រែដោយព្យញ្ជនៈ 
រីឯង រមែងជា ជាអ្នកត្រូវពេទ្យផាត់ចោលហើយចាកការព្យាបាល ជាអ្នកត្រូវ​ពេទ្យដោះដៃចោលហើយចាកការព្យាបាល ជាអ្នកទៀងទាត់ហើយចំពោះ​មច្ចុរាជ នែបាលិត ! រីឯង កំពុងប្រមាទ ព្រោះហេតុអ្វី? 
ប្រែដោយអត្ថ 
បាលិតអើយ ! ឯងត្រូវពេទ្យផាត់ចោលនិងដោះដៃចោលចាកការព្យាបាលទាំង ទៀងទាត់ចំពោះមច្ចុរាជទៀត ថីក៏ឯងប្រមាទ?  តេនាហ ភគវា –
‘‘នាហំ, ភិក្ខវេ, អញ្ញំ ឯកសទ្ទម្បិ សមនុបស្សាមិ, យំ ឯវំ បុរិសស្ស ចិត្តំ បរិយាទាយ តិដ្ឋតិ, យថយិទំ, ភិក្ខវេ, ឥត្ថិសទ្ទោតិ.

ហន្ទាហំ ហតចក្ខុស្មិ, កន្តារទ្ធានមាគតោ;
សេយ្យមានោ ន គច្ឆាមិ, នត្ថិ ពាលេ សហាយតា.

ហន្ទាហំ ហតចក្ខុស្មិ, កន្តារទ្ធានមាគតោ;
មរិស្សាមិ នោ គមិស្សាមិ, នត្ថិ ពាលេ សហាយតា.

សហស្សនេត្តោ ទេវិន្ទោ, ទិព្ពចក្ខុំ វិសោធយិ;
បាបគរហី អយំ បាលោ, អាជីវំ បរិសោធយិ.

សហស្សនេត្តោ ទេវិន្ទោ, ទិព្ពចក្ខុំ វិសោធយិ;
ធម្មគរុកោ អយំ បាលោ, និសិន្នោ សាសនេ រតោ.

សហស្សនេត្តោ ទេវិន្ទោ, ទេវរជ្ជសិរិន្ធរោ;
តង្ខណេន អាគន្ត្វាន, ចក្ខុបាលមុបាគមិ.

សហស្សនេត្តោ ទេវិន្ទោ, ទេវរជ្ជសិរិន្ធរោ;
សង្ខិបិត្វាន តំ មគ្គំ, ខិប្បំ សាវត្ថិមាគមិ.

Pdach Kar

Pdach Kar

No comments:

Post a Comment

Khmer Pali Center. Powered by Blogger.